Werken vanuit welbevinden & betrokkenheid

Het algemene doel van het project is om de kwaliteit van de pedagogische aanpak in Kindcentrum Nobel te optimaliseren voor ALLE kinderen en daarbij gebruik te maken van de procesgerichte benadering die ontwikkeld aan het Expertisecentrum ErvaringsGericht Onderwijs (Universiteit Leuven). De filosofie achter deze aanpak sluit aan bij de actuele prioriteiten en ambities van ons kindcentrum naar een meer inclusieve kinderopvang- en onderwijspraktijk. In Fase 1 zullen de teams deelnemen aan een conferentie waarin ze ondergedompeld worden in de essentie van de procesgerichte aanpak en geïntroduceerd worden in de basisconcepten, instrumenten, praktijken en procedures voor kwaliteitsbeoordeling en -verbetering. Deze conferentie wordt in fase 2 opgevolgd met een reeks initiatieven waarbij welbevinden en betrokkenheid zullen dienen als richtsnoeren voor een meer inclusieve opvang- en schoolaanpak.

Opbrengst
Een waarneembaar en meetbaar effect van de integratie van de procesgerichte benadering in de opvang- en onderwijspraktijk van het Kindcentrum: een toename van welbevinden en betrokkenheid, op duurzame wijze verankerd in de implementatie van betrokkenheidsbepalende factoren en begeleidersstijl, in de verbreding van de mix aan werkvormen, in structurele ingrepen in het programma en groeperingswijzen, in een versterking van de teamgeest en in een nauwere band met ouders.

Uit het onderzoek vloeien verder voort: (1) een wetenschappelijk rapport waarin resultaten en reflecties over de randvoorwaarden voor opschaling van een dergelijk project beschreven worden en (2) een praktijkgerichte publicatie waarin ‘het verhaal van het Kindcentrum Nobel’ wordt geschreven en praktijkrelevante inzichten met het veld worden gedeeld.

01-10-2025

CEGO KU Leuven helpt Kindcentrum Nobel op weg naar inclusie

Een praktijkgericht expertisecentrum dat een grote rol speelt in het bevorderen van inclusie binnen het onderwijs, is CEGO KU Leuven. Het expertisecentrum ontwikkelt methodieken die de implementatie van inclusie toegankelijk en toepasbaar maken voor scholen. Door middel van diverse onderzoeksmethoden en praktijkgerichte werkvormen ondersteunt CEGO leerkrachten en pedagogische medewerkers bij het herkennen van zowel kwaliteiten als knelpunten bij de kinderen in hun klas. Zo dragen ze bij aan een onderwijsomgeving waarin elk kind zich volledig kan ontwikkelen.

Het uitgangspunt voor deze methoden wordt gevormd door twee kernbegrippen: welbevinden en betrokkenheid. Met behulp van de evaluatietechnieken scanning en screening wordt in beeld gebracht in hoeverre het welbevinden en de betrokkenheid van de leerlingen zichtbaar zijn binnen de schoolcontext. Door deze zogenoemde ‘ervaringsgerichte benadering’ te implementeren kunnen scholen een duidelijk beeld vormen van hoe kinderen welbevinden en betrokkenheid beleven ten opzichte van het onderwijsmodel waarin ze zich bevinden. Daarnaast draagt deze werkwijze ook bij aan het creëren van een overzicht van de ontwikkelpunten waaraan de school zou kunnen werken en zorgt deze aanpak ervoor dat leerkrachten en pedagogische medewerkers concrete interventies leren ontwikkelen die hun school zouden kunnen helpen bij het aanpakken hiervan.

Een onderwijsinstelling die met deze unieke werkwijze aan de slag is gegaan is Kindcentrum Nobel in Hulst. Nobel vindt het van belang dat er voor ieder kind ruimte is binnen hun kinderopvang, peutergroep of basisschool. Ongeacht hun achtergrond of ondersteuningsbehoeftes. Met deze kernboodschap als uitgangspunt werd hier vorig schooljaar een pilot rondom inclusief onderwijs in gang gezet. Hoewel inclusie binnen het onderwijs een onderwerp is dat steeds vaker aan bod komt, zien we dat het in de praktijk toch lastig kan zijn om elke leerling zo goed mogelijk te ondersteunen. Kinderen die het hardste roepen zijn vaak de kinderen die het eerst gezien worden, waardoor de stillere en minder uitgesproken kinderen soms minder zichtbaar zijn.

Met de hulp van Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Zeeuws-Vlaanderen is Nobel op zoek gegaan naar een passende aanpak waarmee álle kinderen zo goed mogelijk voorzien kunnen worden in hun behoeftes. Een samenwerking met de KU Leuven was hiervan het resultaat. De ervaringsgerichte benadering die het expertisecentrum hanteert helpt het Kindcentrum om elk individu te observeren en juist ook de tijd te nemen voor de kinderen die normaalgesproken minder op de voorgrond treden.

Inmiddels is de pilot hier op school één jaar bezig. In dit jaar heeft de KU Leuven diverse trainingen voorzien waarin de waarnemingsmethoden scanning en screening uitgebreid zijn uitgelegd. Daarnaast zijn er gedurende het afgelopen jaar zelfs al groepsgerichte interventies ontwikkeld die Kindcentrum Nobel in kan zetten om het welbevinden en de betrokkenheid van haar leerlingen en daarmee hun ervaring op school in positieve zin te beïnvloeden. Tot slot zijn er binnen het Kindcentrum coaches aangewezen die hun collega’s kunnen ondersteunen in het aanleren van de verschillende methoden en werkvormen.

Deze coaches vormen de basis voor de duurzame handhaving van de ervaringsgerichte benadering binnen het Kindcentrum, doordat zij alle kennis die de professionals van de KU Leuven meegebracht hebben, ook bij zich dragen. Zij kunnen nieuwe collega’s steeds meenemen in het leren kennen van de waarnemingsmethodes en andere collega’s helpen om hun kennis op te frissen. Op deze manier blijft de kennis over de ervaringsgerichte benadering steeds voortbestaan en kan Kindcentrum Nobel zich blijven ontwikkelen op gebied van inclusie.

Dit schooljaar zal de aandacht bij Nobel eerst gefocust worden op het betrekken van een nieuwe lichting collega’s bij de pilot, om ervoor te zorgen dat de gehele organisatie meegenomen kan worden in het traject. Deze leerkrachten en pedagogisch medewerkers zullen op hun beurt ook aan de slag gaan met  de ervaringsgerichte benadering en vervolgens gaan oefenen met het implementeren van de scanning en screening methodes. Daarna zal er met behulp van verschillende brainstormsessies tussen de KU Leuven en het team van Nobel nagedacht worden over het ontwikkelen van interventies op individueel niveau, zodat er voor elke leerling een ‘passend jasje’ gevonden kan worden. Niet met het uitgangspunt om kinderen een label te geven, maar om vast te stellen hoe alle kinderen zich in hun klascontext voortbewegen.
Kortom: het implementeren van inclusief onderwijs is hier in volle gang.

Is jouw school ook klaar om de wereld van inclusie te betreden? Wellicht is de ervaringsgerichte benadering dan een goede eerste stap!